ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ
Επειδή βλέπω στο διαδίκτυο πολλές αναφορές για δήθεν "δειλία" του Πλαστήρα που έγινε "δήθεν" η αιτία της κατάρρευσης του Μετώπου τον Αύγουστο του 1922 στην Μικρά Ασία (!!!) οφείλω να βάλω τα πράγματα στην θέση τους:
.
Η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΠΛΑΣΤΗΡΑ ΓΙΑ ΔΕΙΛΙΑ...
Κατά την επίθεση των Τούρκων την 13/26 Αυγούστου 1922 στην περιοχή της εξέχουσας του Αφιόν Καραχισάρ συνέβησαν κάποιες καταστάσεις που οι κυνηγηθέντες υπό της Επαναστατικής Κυβέρνησης Πλαστήρα-Γονατά, Αξιωματικοί κατηγόρησαν ευθέως τον Πλαστήρα για δειλία και απείθεια σε διαταγή ανωτέρου.
Όπως φαίνεται και στον χάρτη με την διάταξη των Μονάδων Ελλήνων και Τούρκων θα διαπιστώσει κανείς στο δεξιό της εξέχουσας του Αφιόν ένα κενό μήκους 10 χλμ και βάθους 3,5 χλμ στην περιοχή της χαράδρας "Τσάϊ Χισάρ". Από εκεί διείσδυσαν οι Τούρκοι και βρέθηκαν στα νώτα της αμυντικής μας διάταξης με το Ιππικό τους, εκτελώντας υποδειγματικά την κλασσική Τουρκική τακτική να δραστηριοποιούνται στα νώτα μας.
Λοιπόν φέρεται την άμυνα σε αυτό το κενό ότι έπρεπε να καλύψει το 5/42 Σ.Ε. του Πλαστήρα κατόπιν διαταγής του Δκτή της IV Μεραρχίας Υποστρατηγου Δημαρά (ο οποίος αργότερα συνελήφθη αιχμάλωτος στο Αλή Βεράν). Χρησιμοποιούν μάλιστα τα εξής ψευδώνυμα "Βελισσάριος", "Αρματιστής" κλπ:
1. Tην επίσημη έκθεση του Διοικητή της IV Μεραρχίας Υποστρατήγου Δημαρά:
"Κρίνω αναγκαίον να αναφέρω ενταύθα, ότι μέχρι σήμερον αγνοώ πού ήχθη το Απόσπασμα Πλαστήρα κατά την νύκτα τής 14ης προς τήν 15ην Αυγούστου. Ένεκα της μη παρουσίας του Αποσπάσματος Πλαστήρα εις την εν λόγω θέσιν του, παρέμεινεν ακάλυπτος εν μέρει ή Μεραρχία μου από Νότου. Της περιστάσεως ταύτης επωφεληθείς ό εχθρός ενήργησε τήν κατ' αυτής αιφνιδιαστικήν επίθεσιν κατά τήν πρωίαν τής 15ης Αυγούστου. Η εκ του αιφνιδιασμού τούτου επελθούσα σύγχυσις της Μεραρχίας ήτο απερίγραπτος. Τμήματα και Σχηματισμοί, χωρίς να βάλλωνται και άνευ διαταγής τινος, έλάμβανον λοξήν διά τών χαραδρών κατεύθυνσιν προς Βορειοδυσμάς, συγκλίνοντες προς το Ρεσίλ — Τεπέ"..
2. To πόρισμα της 2ης Ανακριτικής Επιτροπής που συνεστήθη για να εξετάσει τους λόγους και τις αιτίες από Στρατιωτική άποψη του εγκλωβισμού των Ελληνικών Δυνάμεων στο Αφιόν Καραχισάρ:
"Μετά την άπόφασιν τοΰ Στρατηγού Τρικούπη περί συμπτύξεως τών Μεραρχιών του, ο Συνταγματάρχης Πλαστήρας έλαβε διαταγήν του Υποστρατήγου Δημαρά, Διοικητού της IV Μεραρχίας, την 16ην ωραν τής 14ης Αυγούστου να προκαλύψη κατά την νύκτα δια του Αποσπάσματός του, την IV Μεραρχίαν από Νότου, εγκαθιστάμενος επί τών Νοτίως του Κιοπρουλου υψωμάτων. Ό Πλαστήρας, καίτοι λαβών την διαταγήν ταύτην, δεν συνεμορφώθη προς αυτήν. Δεν έγκατεστάθη εις τά Νοτίως τοΰ Κιοπρουλοΰ υψώματα. Έφθασεν εκεί και αντιπαρήλθεν εκείθεν, κατευθυνθείς εις τόν Σιδηρ. Σταθμόν τού Μπάλ —: Μαχμούτ. Η πράξις του αύτη αποτελεί βαρύτατον παράπτωμα και απέβη ολέθρια διά τον Ελληνικον Στρατόν. Η ανυπακοή του εκείνη και ή ανταρσία του έσχον τρομακτικάς συνεπείας, διότι εξ αυτών διελύθη και συνετρίβη η IV Μεραρχία και επηκολούθησεν ή καταστροφή και ή αιχμαλωσία του μεγαλυτέρου μέρους τοΰ Α' Σώματος Στρατού και ολοκλήρου τοΰ Β' Σώματος Στράτου".
3. Aρθρο του ε.α. Υποστρατήγου κ. Ν. Τσίπουρα:
"Οι λόγοι της μή εκτελέσεως υπό του Πλαστήρα της ανωτέρω προς αυτόν διαταγής τής IV Μεραρχίας είναι άγνωστοι, διότι ούτος απέφυγε μέχρι σήμερον νά απολογηθή. Εις την Έκθεσίν του αναγράφει, ότι δέν παρέμεινεν εις τά Νοτίως του Κιοπρουλοΰ υψώματα, διότι εύρεν εγκατεστημένα επ’ αυτών Τμήματα του Αποσπάσματος Λούφα. Η δικαιολογία του όμως αύτη δέν ευσταθεί".
4. το Σύγγραμμα του ε.α. Αντιστράτηγου κ. Κ. Κανελλόπουλου:
"Η μη συμμόρφωσις του Συνταγματάρχου Πλαστήρα προς την δοθείσαν αυτώ διαταγήν, επέφερε την πρωίαν της επομένης ημέρας την καταστροφήν της IV Μεραρχίας.
Ερωτάται δέ: ΔιατΙ δεν έξετέλεσε την διαταγήν ταύτην τής Μεραρχίας του; Η παρουσία Τμημάτων του Αποσπάσματος Λούφα εις τά υψώματα, άτινα είχεν έντολήν νά καταλάβη ούτος, αποτελεί πενιχράν δικαίολογίαν και διά νεαρόν ακόμη και άπειρον αξιωματικόν.
Ο αιφνιδιασμός ούτος της IV Μεραρχίας και αι εξ αυτού τρομακτικαί συνέπειαι δια τα Α' και Β' Σώματα Στράτου οφείλονται αποκλειστικώς εις το βαρύτατον σφάλμα του Συνταγματάρχου Πλαστήρα, και είς την ανυπακοήν αυτού προς την διαταγήν τής προϊσταμένης του IV Μεραρχίας, και ουχί εις την τουρκικήν επιθετικότητα."
ΠΟΣΟ ΑΛΗΘΕΙΑ ΟΜΩΣ ΕΙΝΑΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ;;;;;
ΗΤΑΝ ΑΛΗΘΕΙΑ "ΔΕΙΛΟΣ" Ο ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ ;;;;
Μιλαμε λοιπον για το ατυχημα του Κιοπρουλου.
Ο Πλαστηρας ειχε πολεμησει απεγνωσμενα στις 13/14 Αυγουστου στο Καλετζικ, οπου ειχε δεχθει το κυριο βαρος της τρομερης τουρκικης επιθεσης: Ενω ειχε στη διαθεση του 2.300 ανδρες και γυρω στα 10 ορειβατικα πυροβολα, δεχτηκε επιθεση απο δυο τουρκικες Μεραρχιες (11η και 5η ) και 70 πυροβολα (!!!) Πολεμησε απεγνωσμενα κατα πολλαπλασιων εχθρων, αντεξε, υποχωρησε τελευταιος στις 18:00 της 14 Αυγουστου, και υπεστη τεραστιες απωλειες. Το ενα τριτο των ανδρων του ηταν νεκροι και τραυματιες, μεσα σε 36 ωρες(!)
Καθως η IV Mεραρχια υποχωρει, ο Δημαρας διατασσει το 5/42 να εγκατασταθει ως οπισθοφυλακη στο Κιοπρουλου για να καλυψει την υποχωρηση. Δηλαδη αναθετει τα καθηκοντα της οπισθοφυλακης σε εκεινο το Συνταγμα που ειχε σηκωσει το κυριο βαρος της αμυνας, ειχε υποχωρησει τελευταιο και ειχε κυριολεκτικα αποδεκατιστει (!!!!).
Φυσικα η αλλοπροσαλλη διαταγη δεν ηταν εκτελεσιμος. Ο Πλαστηρας ηξερε οτι οι ανδρες του ηταν στα προθυρα της καταρρευσης, λογω των τεραστιων απωλειων, και χρειαζοταν χρονο για να τους συνειφερει. Φθανει στο Κιοπρουλου. Εκει βρισκει το αποσπασμα Λουφα, στον οποιο ειχαν επισης ανατεθει τα υψωματα, λογω κακου συντονισμου του Επιτελείου. Αυτο βολευει τον Πλαστηρα. Αφηνει τον Λουφα στο Κιοπρουλου, και αυτος διανυκτερευει λιγο βορειοδυτικοτερα, στο σιδηροδρομικο σταθμο του Μπαλ Μαχμουτ, δινοντας χρονο στους εξαντλημενους ανδρες του να αναπαυθουν και να συνελθουν.
Ο Λουφας ομως δέχεται την καθυστερημένη διαταγή απαγκίστρωσης από τον χώρο και φευγει και αυτος και έτσι τα υψωματα μενουν ακαλυπτα. Καποια τουρκικα τμηματα που ειχαν τεθει σε πορεια την αυγη της 15ης Αυγουστου το αντεληφθησαν, «ειδαν φως και μπηκαν μεσα», επιασαν καταλληλες θεσεις και αρχισαν να βαλλουν κατα της IV Mεραρχιας.
ΠΟΣΟ ΜΕΓΑΛΑ ΗΤΑΝ ΤΕΛΟΣ ΠΑΝΤΩΝ ΤΑ ΤΟΥΡΚΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΑΝ ΤΟΝ ΔΗΜΑΡΑ;
Απο την ιδια την εκθεση του προκυπτει οτι δεν ηταν μεγαλα, καποιες εμπροσθοφυλακες ηταν, και παντως πολυ ασθενεστερα απο την IV Mεραρχια. Ενας ικανοτερος Μεραρχος, θα το ειχε αντιμετωπισει. Ο Δημαρας ομως απεμεινε με 1.000 ανδρες σε λιγα λεπτα , ενω η υπολοιπη Μεραρχια τραπηκε σε ατακτη φυγη και σκορπιστηκε στους πεντε ανεμους! Ο Δημαρας κυριολεκτικα εχασε τη μπαλλα, και ειναι λογικο να θελει να αποσεισει τις τεραστιες ευθυνες του, γιατί έχασε τον έλεγχο της Μεραρχίας του.
Φυσικα ο Πλαστηρας δε ειναι αμοιρος ευθυνων. Δεν ειδοποιησε την ΙV Mεραρχια οτι δεν μπορει να εκτελεσει τη διαταγη, ωστε ο Δημαρας να λαβει τα μετρα του και να μην αιφνιδιαστει. Αλλα και ο Δημαρας δεν ειχε στειλει συνδεσμους, ως οφειλε, για να επικοινωνει εγκαιρως.
Αναφερεται στο κειμενο που κατηγορεί τον Πλαστήρα τι γραφει ο Κ. Κανελλοπουλος, αξιωματικος 3ου Γραφειου του Α ΣΣ το 1922, μια πραγματι σοβαρη πηγη. Ομως ο Κανελλοπουλος λεει και κατι αλλο στην έκθεσή του που σκόπιμα ( ;;; ) αποκρύπτεται:
"Ημείς νομίζομεν, οτι ή μη ύπ' αύτού έκτέλεσις τής διαταγής τής IV Μεραρχίας όφείλεται εις ψυχολογικα αίτια. Διότι, ειναι γνωστόν, δτι το Σύνταγμά του, αγωνισθέν έπι διήμερον κατα ύπερτέρων έχθρικών δυνάμεων, υπεστη μεγάλας άπωλείας. Άναγκασθεν ειτα να. ύποχωρήση, ύπό την πίεσιν του έχθρου,εφθασε κατάκοπον, έν ήμιδιαλύσει καl μέ μειωμένον τό ηθικόν του εις τα Νοτίως τοϋ Κιοπρουλου ύψώματα. 'Άνδρες αύτου μεμονωμένοι, η κατα μικρας όμάδας έπλανώντο κατα. τας άπογεuματινας ωρας τής 14ης Αύγούστου άνα την πεδιάδα τού Άφιόν - Καραχισάρ. Τα πλήγματα, ατινα έδέχθη καί αί άπώλειαι, ας τουτο ύπέστη, ήσαν αί μεγαλύτεραι, άφ' ης έπολέμει έν Μικρα Άσία, καl είχον ίσως συντρίψει τό αριστον αλλοτε ηθικόν αύτου και του Διοικητου του.'Υπό την πίεσιν τών γεγονότων τούτων, φαίνεται, οτι ή σκέψις του Διοικητού τού 5/42 Συντ/ματος Εύζώνων, Συνταγματάρχου Πλαστήρα επαυσε να λειτουργει όρθώς και οτι τα νευρα καl ή θέλησίς του ειχον καμφθη. Ή παρουσία τών Τμημάτων τού 'Αποσπάσματος Λούφα είς τα Νοτίως τού Κιουπρουλου ύψώματα ύπηρξεν ή σανις σωτηρίας, έπί τής όποίας προσεκολλήθη ούτος, λησμονήσας την έντολήν, ήν είχε καί την ευθύνην, ην άνελάμβανε δια. την άσφάλειαν τής IV Μεραρχίας".
Κανενας δολος ή δειλια λοιπον.
Ο Πλαστηρας, ευρισκομενος υπο τεραστια ψυχολογικη πιεση, λογω των βαρυτατων απωλειων του, διεπραξε αθελα του ενα σοβαρο σφαλμα στο Κιοπρουλου, του οποιου οι συνεπειες πολλαπλασιαστηκαν και εγιναν τρομερες λογω της απιστευτης ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ του Υποστρατηγου Δημαρα. Αυτο ομως ουδολως αναιρει την κατα τα αλλα λαμπρη πολεμικη του δραση.
Και που ακούστηκε μιά ολόκληρη Στρατιά να καταρρέει επειδή ένας αντισυνταγματάρχης δεν εκλεισε ενα κενό και πέρασαν απο αυτό μερικές εκατοντάδες (μικρός πάντως αριθμός) τούρκων ιππέων;;;; Ολο το αχανές μέτωπο από τις Σάρδεις της παλαιάς γραμμής Μιλν μέχρι την εξέχουσα του Αφιόν, ήταν γεματο κενά... Γεμάτο... Το λένε όλες οι αναφορές!
Και γιατί στο Αφιόν είχαμε εξέχουσα και δεν ευθυγραμμίσαμε το μέτωπο απέναντι στους Τούρκους;
Ποιός θα απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα;
Φταίει ίσως ο Πλαστήρας και για αυτά;
Ψάχνοντας στο διαδικτυο βρίσκω και τα εξής σχόλια.
"Η μη εκτέλεση από το Πλαστήρα της αποστολής που του ανατέθηκε από τη IV Μεραρχία είναι γεγονός πέρα κάθε αμφισβητήσεως. Το ότι η μη εκτέλεση της παραπάνω αποστολής συνέβαλε στη προσβολή της IV Μεραρχίας το πρωί της 15ης Αυγούστου από τις εμπροσθοφυλακές των Τουρκικών Μεραρχιών που προωθούνταν προς βορρά, είναι και αυτό γεγονός. Δυστυχώς όμως κύριε Πρωτοπαπαδάκη μια Στρατιά 200.000 ανδρών ποτέ δεν ηττάται, δεν συντρίβεται και δεν διαλύεται επειδή ένας συνταγματάρχης δεν εκτέλεσε την αποστολή του. Ούτε μια μεραρχία, η IV Μεραρχία εν προκειμένω, δεν διαλύεται επειδή έπεσαν μερικές τουφεκιές. Βεβαίως για το ότι έπεσαν τουφεκιές, ευθύνεται ο Πλαστήρας που δεν προκάλυψε τη IV Μεραρχία στα υψώματα νότια του Κιουπρουλού όπως καθόριζε η αποστολή του. Η IV Μεραρχία όμως, δεν διαλύθηκε επειδή έπεσαν τουφεκιές. Διαλύθηκε επειδή ο μέραρχος - κατά την άποψή μου - ήταν τελείως ανεπαρκής. Δεν μπορεί να διαλυθεί ένας σχηματισμός 12.000 ανδρών και ο Μέραρχος να μείνει με 500 ή 1000 μόνο. Μόνο αν ένας μέραρχός είναι ανίκανος μπορεί να χάσει τη Μεραρχία του. Και ο Δημαράς έχασε τη Μεραρχία του επειδή δεν την ήλεγχε. Και αυτό είναι γεγονός αναμφισβήτητο. Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον να μελετήσει κάποιος το τι συνέβαινε στο επιτελείο της IV Μεραρχίας το πρωί της 14ης Αυγούστου και στο πως ο Τρικούπης οδηγήθηκε να εκδόσει διαταγή συμπτύξεως υπό το φως της ημέρας και με τις μονάδες του σε επαφή με τον εχθρό. Και είναι ενδιαφέρον το τι έπραξε ο Δημαράς από την ώρα που έλαβε τη διαταγή του Τρικούπη. Και ειδικότερα τι μέτρα ελέγχου έλαβε για να συντονίσει τη σύμπτυξη της μεραρχίας του. Και τι έπραξε σαν μέραρχος προκειμένου τα τμήματά του και ειδικά αυτά που συγκρατούσαν τον εχθρό και θα συμπτύσσονταν τελευταία και κατά τη διάρκεια της νύκτας, να οδηγηθούν στις θέσεις τους.
Δεν είναι του παρόντος να αναπτύξω το ζήτημα του τι έγινε και δεν έγινε εκείνες τις μέρες στη περιοχή του Αφιόν. Αλλά οι πολιτικές ευθύνες στην επιλογή της ηγεσίας της Στρατιάς Μικράς Ασίας και των μεγάλων μονάδων αυτής, είναι αναμφισβήτητες. Όπως είναι τεράστιες επίσης – και απαράγραπτες - οι ευθύνες των τότε πολιτικών ηγεσιών για ότι δυσάρεστο συνέβαινε στο μέτωπο και αυτές έχωναν το κεφάλι στην άμμο για να μη βλέπουν.
Ο πόλεμος, είναι – κυρίαρχα – πολιτικό ζήτημα. Και αν χαθεί ένας πόλεμος, η ευθύνη είναι πολιτική και όχι ενός συνταγματάρχη.
Για την ήττα και τη καταστροφή ευθύνεται αποκλειστικά η τότε πολιτική ηγεσία, οι 3 αρχιστράτηγοι που αυτή επέλεξε καθώς και οι ηγεσίες των μεγάλων σχηματισμών και μονάδων που αυτή τοποθέτησε. Δεν χάνεται ένας πόλεμος επειδή ένας συνταγματάρχης έδειξε ανυπακοή ή έκανε λάθος. Φταίνε αυτοί που διευθύνουν το πόλεμο. Η πολιτική ηγεσία είναι αυτή που τοποθέτησε ως διοικητές της Μικρασιατικής Στρατιάς δύο αξιωματικούς τελείως ακατάλληλους για αυτό το έργο. Ο Παπούλας απέτυχε το Δεκέμβριο του 1920 και παρέμεινε στη θέση του. Απέτυχε και το Μάρτιο του 1921 και παρέμεινε αμετακίνητος. Απέτυχε τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1921 και συνέχισε να παραμένει στη θέση του. Και τον Μάιο του 1922 έφεραν το Χατζανέστη που είχε φύγει συνταγματάρχης το 1915, ως αντιστράτηγο και αρχιστράτηγο, μετά από 7 χρόνια απουσίας από όλες τις μεγάλους αγώνες του στρατού. Ένα αξιωματικό τελείως ακατάλληλο για το αξίωμα που του ανέθεσαν και ακολουθούμενο από κακό παρελθόν. Και το πλέον τραγικό όλων, διορίζουν στις 21 Αυγούστου αρχιστράτηγο το Τρικούπη που έχει αιχμαλωτιστεί από τους Τούρκους. Το διορισμό του ο Τρικούπης θα τον πληροφορηθεί από το Κεμάλ.
Αποφράδα ημέρα ήταν όλη η περίοδος που η μετανοεμβριανή πολιτική ηγεσία διαχειρίστηκε το μείζον ζήτημα που αφορούσε την ύπαρξη του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Ποια πολιτική ηγεσία μπορεί να διαχειρίζεται ένα τόσο τεράστιας σημασίας εθνικό ζήτημα και να ανέχεται - ή ακόμη και να υποθάλπει - την ύπαρξη 18.000 λιποτακτών, 17.000 ανυπότακτων, 8 χιλιάδων αδειούχων που δεν επέστρεφαν από τις άδειες τους και την αντιπολεμική προπαγάνδα στο εσωτερικό και στο μέτωπο που διέλυε το ηθικό σε συνδυασμό με το αίσθημα μόνωσης και εγκατάλειψης που αισθάνονταν οι αξιωματικοί και οι οπλίτες της Στρατιάς;. Θα μπορούσα να γράψω πολλά για αυτά τα ζητήματα, αλλά δεν είναι του παρόντος.
Δεν μπορούμε τις ανοησίες, τα λάθη και τις ανεπάρκειες της υπεύθυνης πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας και των Χατζανέστη Τρικούπη και Δημαρά να τα ξεπλένουμε με την ανυπακοή του Πλαστήρα.
Το πρωί της 14ης Αυγούστου 1922, ο Δημαράς διέθετε 5 Συντάγματα πεζικού. Τα οργανικά της μεραρχίας του (8ο, 11ο και 35ο), το 5/42 Ευζώνων της ΧΙΙΙ μεραρχίας και το 26ο της ΙΧ μεραρχίας υπό τον ήρωα Καλιαγκάκη (θα τραυματιστεί κατά τη μάχη του Χαμούρκιοϊ – Ιλμπουλάκ, θα διακομιστεί μέχρι και το Αλή Βεράν, όπου θα εγκαταληφθεί και θα ακολουθήσει τη τύχη άλλων 2.000 τραυματιών – θα τους αποτελειώσουν οι Τούρκοι).
Από τα παραπάνω Συντάγματα, αυτά που δοκιμάστηκαν περισσότερο και είχαν τις μεγαλύτερες απώλειες κατά τη 13η και 14η Αυγούστου, ήταν το 5/42 ΣΕ και το 35ο Σύνταγμα. Αυτά που ειδοποιήθηκαν αμέσως από το Δημαρά για τη σύμπτυξη, τους απεστάλη η σχετική διαταγή και απαγκιστρώθηκαν πρώτα από τη τοποθεσία, ήταν τα οργανικά του Συντάγματα (9, 11, 35). Αυτό που ειδοποιήθηκε τελευταίο και μέσω «σπασμένου τηλεφώνου» ήταν το 5/42 ΣΕ. Τελικά το σύνολο της IV Μεραρχίας συμπτύχθηκε υπό τη κάλυψη του 5/42 ΣΕ που παρέμεινε επί του Κ.Α. Καμελάρ μέχρι το τελευταίο φως και όταν όλοι γύρω του είχαν φύγει και του 26ου του Καλιαγκάκη που είχε εγκατασταθεί στο Μουτατίμπ Νταγ.
Ποια έπρεπε να προκαλύψουν τη IV Μεραρχία στα υψώματα νότια της στενωπού Κιουπρουλού;
Κατά τη ορθή και λογική στρατιωτική σκέψη, τα λιγότερο δοκιμασθέντα συντάγματα και αυτά που έφυγαν πρώτα. Δηλαδή το 8ο και 11ο (απαγκιστρώθηκαν στις 12:30). Αλλά ο Δημαράς «διέταξε» να προκαλύψουν τη μεραρχία του αυτά που έφυγαν τελευταία από Μικρό Καλετζίκ και αυτό που δοκιμάστηκε περισσότερο όλων. Δηλαδή το 26ο και το 5/42 ΣΕ (το 5/42 απαγκιστρώθηκε στις 18:30). Η σύμπτυξη όμως - και ειδικά η απαγκίστρωση κατά την ημέρα και υπό τη πίεση του εχθρού - είναι η δυσκολότερη επιχείρηση και ως εκ τούτου απαιτείται οι διοικήσεις να λαμβάνουν πολλά και αυστηρά μέτρα ελέγχου και συντονισμού για να επιτύχουν την όσο το δυνατό πιο ομαλή είσοδο των μονάδων στη νέα τοποθεσία και ειδικά αυτών που απαγκιστρώνονται τελευταίες. Ειδικότερα θα πρέπει να λαμβάνουν μέτρα για την αποκατάσταση στενού συνδέσμου με τις μονάδες τους.
Τι έπραξε επί του ζητήματος αυτού ο Δημαράς;
Απολύτως ουδέν. Έστειλε τη διαταγή του πολύ αργά στο Πλαστήρα μέσω τρίτου οργάνου και δεν έλαβε κανένα μέτρο για να αποκαταστήσει σύνδεσμο και επαφή με το 5/42 ΣΕ. Διέθετε μια Ημιλαρχία με 80 καβαλαραίους και αξιωματικούς στο επιτελείο του, αλλά δεν χρησιμοποίησε τίποτε για να συνδεθεί με το Ευζωνικό Σύνταγμά και να το οδηγήσει στις προβλεπόμενες από τη διαταγή του θέσεις. Αρκέστηκε στο ότι είχε εκδόσει μια διαταγή που δεν είχε καμιά επιβεβαίωση ότι την είχε λάβει ο Πλαστήρας. Αργότερα έγραψε στην έκθεσή του ότι αγνοεί που πήγε ο Πλαστήρας.
Προσωπικά πιστεύω ότι Δημαράς είχε ξεγράψει το Πλαστήρα.
Σχετικά τώρα με τον αιφνιδιασμό της IV Μεραρχίας το πρωί της 15ης Αυγούστου: Ο Δημαράς ενημερώθηκε στις 03:00 το πρωί της 15ης Αυγούστου από αξιωματικό του επιτελείου του Α’ Σώματος ότι ο Πλαστήρας δεν βρισκόταν στα υψώματα νότια του Κιουπρουλού, αλλά στο σιδηροδρομικό σταθμό του Μπαλ Μαχμούτ μαζί με τμήματα της VII Μεραρχίας. Έστειλε μια ομάδα καβαλαραίων να βρουν το Πλαστήρα, αλλά η ομάδα δεν επέστρεψε. Για ποιο λόγο δεν ανησύχησε ο Δημαράς και δεν άρχισε να ψάχνεται για το τι συνέβαινε με τη προκάλυψη που είχε ορίσει νότια του Κιουπρουλού; Για ποιο λόγο εξέδωσε διαταγή στις 04:00 της 15ης Αυγούστου για τη κίνηση της Μεραρχίας του, την οποία έστελνε και στο Πλαστήρα, αλλά δεν γνώριζε που αυτός βρισκόταν; Ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα.
Οπωσδήποτε για τον αιφνιδιασμό που υπέστη ο Δημαράς έχει ευθύνη ο Πλαστήρας. Αλλά και ο Καλιαγκάκης επειδή και αυτός δεν κατέλαβε επακριβώς τις θέσεις που του καθορίζονταν. Για την ακρίβεια είχε ταχθεί 3 χλμ ανατολικότερα. Αλλά για το Καλιαγκάκη δεν μιλάει κανένας. Έχει τεράστιες ευθύνες ο Δημαράς για το συνωστισμό την αταξία τη σύγχυση και την απώλεια των οργανικών δεσμών που επικράτησαν στη Μεραρχία του στη περιοχή του Κιουπρουλού. Αλλά για τον αιφνιδιασμό και τη διάλυση μιας μονάδας, η ευθύνη είναι αποκλειστικά του διοικητή της και δεν μεταβιβάζεται. Διαχρονικά ισχύει «ο διοικητής ευθύνεται για ότι πράττει ή παραλείπει να πράξει η μονάδα του». Το ότι ο Δημαράς έχασε τη μεραρχία του και μετά το Αλή Βεράν πιάστηκε και αιχμάλωτος, αποτελεί όνειδος για Έλληνα ανώτατο αξιωματικό.
Σε καμιά περίπτωση δεν είμαι απολογητής του Πλαστήρα. Έδειξε ανυπακοή στο πεδίο της μάχης και αυτό δεν τον τιμά. Κανένας αξιωματικός δεν έχει δικαίωμα επιλογής στην εκτέλεση της αποστολής που του αναθέτουν παρα το ελαφρυντικό για αυτόν γεγονός της ύπαρξης άλλου τμήματος στον τομέα που διτάχθη να καλύψει. Αλλά δυστυχώς κατά τη μετανοεμβριανή περίοδο τα κρούσματα μη εκτέλεσης της αποστολής στη Μικρά Ασία είναι πάρα πολλά. Έχει σημασία όμως, ότι μέσα στο γενικό χαμό, στη γενική φυγή και στο απόλυτο όνειδος, κάποιες μεγάλες μονάδες διατήρησαν τη συνοχή και τη πειθαρχία τους. Και δύο από αυτές ήταν η Ανεξάρτητη Μεραρχία και το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων, ένα Σύνταγμα που παρότι αποδεκατισμένο έμεινε και έδωσε την τελευταία μάχη στο έδαφος της ελληνικής Ιωνίας στον Σταυρό πλησίων της Ερυθραίας."
ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΑΦΕΣ ΠΛΕΟΝ.... ΤΙ ΕΓΙΝΕ ΤΟΤΕ !!!
ΑΝΤΕ ΓΙΑΤΙ ΒΑΡΕΘΗΚΑ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΩ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΡΑΜΜΕΝΗ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΓΥΑΛΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟ...
- Παρακαλώ να μην κοινοποιηθεί καθότι δεν ενδιαφερομαι να μπω σε στείρα αντιπαράθεση με κανένα Βελισσάριο ή Αρματιστή ή όποιον άλλο κατα την γνωμη μου "φιλοΒασιλικό-κολλημένο" που θα θέλει να στηλιτεύσει τον "βενιζελικό" Πλαστήρα προς όφελος ανίκανων κάποιων λίγων "Κωνσταντινικών" ανίκανων αξιωματικών, χρησιμοποιώντας μάλιστα ως "πηγή" τον ΑΧΡΗΣΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΟ ΝΙΚΟΛΑΟ ΤΡΙΚΟΥΠΗ! Ευχαριστώ.
