Ανχης (ΠΒ) Στυλιανός Καλμπουρτζής - Κύπρος 1974

Ανχης (ΠΒ) Στυλιανός Καλμπουρτζής

Ο Αντισυνταγματάρχης Πυροβολικού Καλμπουρτζής Στυλιανός γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη την 31η Ιανουαρίου 1921 από γονείς καταγόμενους από την Ανατολική Θράκη.

Την 17η Οκτωβρίου 1945, σε ηλικία 24 ετών,  κατατάγηκε στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις για τριετή εθελοντική υπηρεσία.

Την 1η Ιανουαρίου 1947 προήχθηκε στο βαθμό του Λοχία και την 28η Αυγούστου 1947 προήχθηκε επανδραγαθία στο βαθμό του Επιλοχία και του απονεμήθηκε το Πολεμικό Μετάλλιο Ανδρείας.

Την 1η Μαρτίου 1949 εισήχθηκε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων από την οποία αποφοίτησε την 17η Αυγούστου 1950 και κατατάγηκε στο Πεζικό. Την 28η Αυγούστου 1950 ορκίστηκε Ανθυπολοχαγός και την 18η Αυγούστου 1952 προήχθηκε στο βαθμό του Υπολοχαγού.

Τον Ιούλιο του 1955 παντρεύτηκε την Βαία Γεωργίου Τσαούση με την οποία απέκτησε δύο θυγατέρες.

Την 1η Δεκεμβρίου 1958 μετατάχθηκε στο Πυροβολικό και την 28η Απριλίου 1959 προήχθηκε στο βαθμό του Λοχαγού. Την 18η Αυγούστου 1963 προήχθηκε κατ’ εκλογή στο βαθμό του Ταγματάρχη. Την 18η Αυγούστου 1966 προήχθηκε κατ’ εκλογή στο βαθμό του Αντισυνταγματάρχη.

Η σύζυγος του Βαία απεβίωσε στην Αθήνα την 7η Αυγούστου 1970. Την 5η Δεκεμβρίου 1971 παντρεύτηκε στο Πειραιά την Ελπίδα Γιαννιτσοπούλου.

Τον Αύγουστο του 1973 μετατέθηκε στη Κύπρο και ανέλαβε Διοικητής της 181 ΜΠΠ η οποία είχε την έδρα της στο χωρίο Τρίκωμο της επαρχίας Αμμοχώστου. Τον Ιούλιο του 1974 η 181 Μ.Π.Π. έδρευε στο στρατόπεδο Ιωάννη Στυλιανού στο χωριό Τρίκωμο της επαρχίας Αμμοχώστου. Η Μοίρα διέθετε 12 πυροβόλα των 25 λιβρών Αγγλικής προελεύσεως ενταγμένα σε τρεις πυροβολαρχίες των τεσσάρων πυροβόλων η κάθε μια.

Την 20η Ιουλίου 1974, με την εκδήλωση της Τουρκικής Εισβολής, η Μοίρα, εκτός της Γ’ Πυροβολαρχίας του Υπλγού Κούκουρα, είχε κινηθεί από το στρατόπεδο της στο Τρίκωμο και μέσω του νέου δρόμου Λευκωσίας – Αμμοχώστου και είχε αναπτυχθεί στον χώρο τάξεως της στη περιοχή Ασιεντρούσα της διάβασης Μπέλλα Παϊς, 2,5 χλμ περίπου βορειοδυτικά του χωριού  Συγχαρί στον Ανατολικό Πενταδάκτυλο. Η Γ’ Πυροβολαρχία της Μοίρας είχε παραμείνει στη περιοχή παρά το χωριό Στύλλοι της Αμμοχώστου και ανέλαβε αποστολή άμεσης υποστήριξης της Ι ΑΤΔ, Κατά τη πρώτη φάση της Τουρκικής Εισβολής είχε εκτελέσει βολές κατά του Τουρκικού Τομέα της πόλεως της Αμμοχώστου από τη περιοχή του χωριού Στύλλοι. Κατά τη διαδρομή της προς το χώρο τάξεως της, έξω από το χωριό Συγχαρί, η Μοίρα αποτέλεσε στόχο της Τουρκικής Αεροπορίας με αποτέλεσμα να έχει τούς δύο πρώτους νεκρούς της, τον Γιαννή Στυλλή από το Τρίκωμο γιο του ήρωα της Ε.Ο.Κ.Α. Γιαννή Στυλλή από τον οποίο πήρε το όνομα και το στρατόπεδο της, και τον Τάσο Αναστασίου.

Στη περιοχή τάξης της η Μοίρα είχε θέσει υπό διοίκηση της την 191 ΠΟΠ που έδρευε τότε στη περιοχή Προφήτη Ηλία και διέθετε ορειβατικά πυροβόλα 75 χιλιοστών και αποτέλεσαν μαζί ομάδα Μοίρας. Ο τομέας ευθύνης της ομάδας Μοίρα εκτεινόταν από τη περιοχή του Τ/Κ χωριού Αγύρτα νοτιοδυτικά μέχρι το Τ/Κ χωριό Τέμπλος βορειοδυτικά. Από το χώρο τάξεως της η Μοίρα υποστήριζε με τα πυρά της τις ηρωικές προσπάθειες της 32 Μοίρας Καταδρομών και του 399 Τάγματος Πεζικού στις περιοχές Άσπρη Μούττης, Αγύρτας, Αγίου Ιλαρίωνα, και Δυτικής Αλωνάγρας καθώς και τον αγώνα του 3ου Τ.Σ.  εναντίον του προγεφυρώματος και του θύλακα Κιόνελι-Αγύρτας. Η Μοίρα επίσης εκτελούσε αποστολή άμεσης υποστήριξης του 361 Τ.Π. στη περιοχή του Ανατολικού Πενταδακτύλου και με τις ακριβείς βολές της, δημιούργησε προϋποθέσεις επιτυχημένων ενεργειών για το Τάγμα καθώς και για τις άλλες  υποστηριζόμενες Μονάδες κατά τη πρώτη ημέρα των επιχειρήσεων. Από υπάρχουσες μαρτυρίες τα πυρά της Μοίρας προκάλεσαν εξοντωτικές καταστροφές και κόλαση πυρός στις γραμμές των Τουρκικών Δυνάμεων στη περιοχή.

Με τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στις 16.00 της 22/07/74, η Μοίρα παρέμεινε ταγμένη στη περιοχή Ασιεντρούσα στη διάβαση του Πέλλα-Παΐς. Μετά τη κατάπαυση του πυρός, οι Τουρκικές δυνάμεις συνέχιζαν να ενεργούν επιθετικά σε όλα τα μέτωπα στο προγεφύρωμα που είχαν δημιουργήσει και κυρίως στον ανατολικό Πενταδάκτυλο, όπου αμυνόταν η 32 Μ.Κ. και το 399 Τ.Π. με αποτέλεσμα οι μονάδες αυτές να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους και να μετακινηθούν ανατολικότερα. Αμέσως μετά την απαγκίστρωση των τμημάτων της Εθνικής Φρουράς από τη περιοχή, Τουρκικό τάγμα πεζικού και τμήματα Τ/Κ καταδρομέων κατέλαβαν το ύψωμα Αλωνάγρα και είχαν βρεθεί σε οπτική επαφή με τις θέσεις τάξεως της Μοίρας και απειλούσαν με αποκοπή το δρομολόγιο Συγχαρί – Πέλλα Παϊς κοντά στη διασταύρωση με το δρομολόγιο προς Κάτω Δίκωμο. Αργά το απόγεύμα οι Αξιωματικοί της 181 Μ.Π.Π. διαπίστωσαν ότι η Μοίρα παρέμεινε πλήρως ακάλυπτη απέναντι στα Τούρκικα τμήματα που κινούνταν στη περιοχή. Τότε αποφασίστηκε η αποστολή σήματος στο Γ.Ε.Ε.Φ. με το οποίο η Μοίρα ζητούσε έγκριση για να εγκαταλείψει άμεσα την προωθημένη και ακάλυπτη θέση της.
Με τη λήψη του σήματος το Γ.Ε.Ε.Φ. έστειλε στη περιοχή το πρωί της 23/7/1974 τον Διοικητή Πυροβολικού Γ.Ε.Ε.Φ. Συνταγματάρχη Πούλλο Γεώργιο για να ενημερωθεί για τη κατάσταση και ταυτόχρονα να δώσει διαταγές για τις ενέργειες της 181 Μοίρας Πεδινού Πυροβολικού.

Ο Σχης Πούλλος στη πορεία του προς τη θέση που ήταν ταγμένη η 181 Μ.Π.Π. πέρασε από το Σταθμό Διοικήσεως του 361 Τ.Π., που βρισκόταν πίσω από τη θέση της 181 Μ.Π.Π. και συνάντησε τον Διοικητή του τάγματος Αντισυνταγματάρχη (ΠΖ) Χάντζο Δημήτριο. Ο Ανχης Χάντζος αφού ενημέρωσε το Σχη Πούλλο για τη κατάσταση στη περιοχή του σύστησε να διατάξει την άμεση και χωρίς χρονοτριβή υποχώρηση της 181 Μ.Π.Π. και την τάξη της σε ασφαλέστερη θέση για να αποφευχθεί η προσβολή και καταστροφή της από τις Τούρκικες δυνάμεις. Αμέσως ο Σχης Πούλλος πήγε στις θέσεις της 181 Μ.Π.Π. και συνάντησε τον Διοικητή της Μοίρας Ανχη (ΠΒ) Καλπουρτζή Στυλιανό ο οποίος του ζήτησε να διατάξει την αναδίπλωση της Μοίρας εξηγώντας του, τους κινδύνους που εγκυμονούσε  η ακάλυπτη παρουσία της στη περιοχή.

Ο Σχης Πούλλος αρνήθηκε λέγοντας ότι  « το Πυροβολικό ουδέποτε υποχωρεί και ότι αν χρειαστεί, « οι πυροβολητές της 181 Μ.Π.Π. θα πέσετε μέχρι το τελευταίο όπως οι πυροβολητές του Κοσκινά στη Πτολεμαίδα το  1912 »  ( Ο Υπολοχαγός Κοσκινάς και οι πυροβολητές του έπεσαν όλοι επί των πυροβόλων τους στη Μάχη της Πτολεμαίδας το 1912, όταν είχαν προσβληθεί από Τούρκικο Πεζικό).

Μετά την αποχώρηση του Σχη Πούλλου και περί την 12:00 παρατηρήθηκε κίνηση Τουρκικών Δυνάμεων, τάγματος πεζικού και Τ/Κ καταδρομέων προς την διασταύρωση του δρόμου προς Συγχαρί με το δρόμο προς Κάτω Δίκωμο. Στρατιώτες της Μοίρας δέχτηκαν πυρά από μεγάλη απόσταση από τις Τούρκικες Δυνάμεις. Η κατάληψη της διασταύρωσης και του μόνου δρομολογίου διαφυγής είχε ήδη ολοκληρωθεί. Το τραγικό τέλος που θα επακολουθούσε είχε προδιαγραφεί.

Περί την 14:00 ώρα είχε εγκριθεί από το ΓΕΕΦ  και η μετακίνηση της Μοίρας σε ασφαλέστερη περιοχή. Ήταν ήδη πολύ αργά. Η διαφυγή της Μοίρας προς Συγχαρί ήταν πλέον αδύνατη. Ο Διοικητής της Μοίρας μετά από πίεση των αξιωματικών της Μοίρας καθώς και της 191 Π.Ο.Π. ( Πυροβολαρχία Ορεινού Πυροβολικού) που δρούσε υπό τη Διοίκηση της 181 Μ.Π.Π. και έγκριση από τη Διοίκηση Πυροβολικού ΓΕΕΦ, αποφάσισε να μετακινήσει τη Μοίρα ανατολικότερα και σε πιο ασφαλισμένη θέση. Το δρομολόγιο όμως που είχε επιλεγεί μετά από συμβουλή καταδρομέων της 32 Μ.Κ. που γνώριζαν τη περιοχή αποδείχτηκε μετά από αναγνώριση που εκτέλεσε ο Διοικητής της Μοίρας, αδιέξοδο για το μεγάλο όγκο της φάλαγγας που αποτελούσε τη Μοίρα. Τότε αποφασίστηκε και εγκρίθηκε από τη Διοίκηση Πυροβολικού η κίνηση της Μοίρας προς Συγχαρί.

Με την προσέγγιση της φάλαγγας στη διασταύρωση του δρόμου προς Κάτω Δίκωμο και Συγχαρί, η Μοίρα προσβλήθηκε από τα Τούρκικα τμήματα που είχαν στο μεταξύ οργανώσει ενέδρα βάλλοντας προς τη Μοίρα με πυκνά πυρά πεζικού και κυρίως με βλήματα όλμων και βαριά πολυβόλα με αποτέλεσμα η Μοίρα να ακινητοποιηθεί και να καταστραφεί και μεγάλος αριθμός Αξιωματικών και στρατιωτών να σφαγιαστούν.

Μετά τη προσβολή της Μοίρας ακολούθησε σκληρή και άνιση μάχη εκ του συστάδην  πρωτοφανής σε αγριότητα για δύο περίπου ώρες με τους πυροβολητές της 181 Μ.Π.Π. και της 191 Π.Ο.Π. να αρνούνται να εγκαταλείψουν τα πυροβόλα τους και να πέφτουν νεκροί πάνω σε αυτά.

Μαρτυρίες αναφέρουν την υπεράνθρωπη προσπάθεια που κατέβαλε τις κρίσιμες εκείνες ώρες ο ήρωας Διοικητής της Μοίρα Αντισυνταγματάρχης Καλμπουρτζής Στυλιανός εκθέτοντας τον εαυτό του σε θανάσιμο κίνδυνο βάλλοντας μόνος από προωθημένη θέση  για να καλύψει την ασφαλή αποχώρηση των ¨παιδιών ¨ του όπως αποκαλούσε τους στρατιώτες του.

Στην Ελληνική Ιστορία δεν υπάρχει παρόμοιο παράδειγμα αυτοθυσίας όπου πυροβολητές, να δίνουν μάχη εναντίον τάγματος πεζικού και ειδικών δυνάμεων, να μην εγκαταλείπουν τα πυροβόλα τους και να προτιμούν να πεθάνουν πάνω σε αυτά, εκτός από τη περίπτωση της πυροβολαρχίας του Υπολοχαγού Κοσκινά στη μάχη της Πτολεμαιδας το 1912.

Η πορεία της Μοίρας από το Στρατόπεδό της στο Τρίκωμο μέχρι το Συχαρί

Σχεδόν 41 χρόνια μετά, ήλθαν στην Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοουμένους από το Γενετικό Εργαστήριο BODE των ΗΠΑ τα θετικά αποτελέσματα ταυτοποίησης DNA οστών του. Ο εκπρόσωπος της Ελληνοκυπριακής πλευράς στην ΔΕΑ, Νέστορας Νέστορος, σύμφωνα με πληροφορίες του ΑΠΕ- ΜΠΕ, ειδοποίησε τηλεφωνικώς στην Αθήνα την κόρη του, Μαρία Καλμπουρτζή, η οποία τα τελευταία χρόνια είναι πρόεδρος της Πανελλήνιας Επιτροπής Συγγενών Αγνοουμένων. Η κ. Καλμπουρτζή ενημερώθηκε διεξοδικά, την περασμένη Παρασκευή στην Λευκωσία από τον κ. Νέστορος και άλλους αρμοδίους της ΔΕΑ για την ταυτοποίηση τον οστών, που ανήκουν στον πατέρα της.

Τα οστά είχαν βρεθεί περίπου πριν από τέσσερα χρόνια σε χώρο ταφής στην περιοχή της μάχης στην διάβαση Πέλλα Πάϊς - Συγχαρί, στην οροσειρά του Πενταδακτύλου, στο πλαίσιο εκταφών της ΔΕΑ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του ΑΠΕ-ΜΠΕ στον συγκεκριμένο χώρο βρέθηκαν 22 με 25 οστά, διότι -κατά τους αρχαιολόγους της ΔΕΑ- η ταφή ήταν επιφανειακή και πολλά οστά μπορεί να παρασύρθηκαν στην πάροδο του χρόνου από βροχές και από εκσκαφείς, όταν στην περιοχή δημιουργήθηκε πευκοδάσος. Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι στο συγκεκριμένο σημείο τάφηκε ακόμη ένα άτομο, πιθανόν Ελληνοκύπριος έφεδρος αξιωματικός. Δείγματα από τα οστά δόθηκαν τον Φεβρουάριο στο Γενετικό Εργαστήριο BODE των ΗΠΑ, από όπου στάληκαν αποτελέσματα για οκτώ από αυτά. Και τα οκτώ ταυτίστηκαν με τα γενετικά «προφίλ» των συγγενών του Στυλιανού Καλμπουρτζή. Σημειώνεται ότι υπάρχει (γενετική) ταύτιση, όταν ο συσχετισμός μεταξύ του οστού και του δείγματος αίματος (από τους συγγενείς) ισούται ή ξεπεράσει το όριο του 99.95%. Τα οκτώ οστά του Στυλιανού Καλμπουρτζή, που ταυτοποιήθηκαν, είναι οι δύο παλάμες με τα δάκτυλα, καθώς και οστά από την κνήμη, τον μηρό, το στέρνο και την σπονδυλική στήλη. Για την ταύτιση των υπολοίπων οστών η διαδικασία συνεχίζονται οι αναλύσεις στο Γενετικό Εργαστήριο BODE. Στην διάβαση Πέλλα Πάϊς - Συγχαρί έχουν βρεθεί ακόμη τρεις ομαδικοί τάφοι. Στον μεγαλύτερο ήταν θαμμένα είκοσι άτομα. Από αυτά έχουν ταυτοποιηθεί τα οστά 15, εκ των οποίων οι εννέα ήταν στρατιώτες της 181 ΜΠΠ.

Ο Στυλιανός Καλμπουρτζής, μετά από τριήμερη άνιση μάχη με καταδρομείς του Τουρκικού στρατού, έπεσε ηρωϊκά μαζί με 37 άνδρες του, στην διάβαση Πέλλα Πάϊς - Συγχαρί, στην οροσειρά του Πενταδακτύλου. Αυτή είναι πλέον η επίσημη καταχώρηση του τέλους αυτής της Μ.Π.Π. . Μαρτυρίες αναφέρουν την υπεράνθρωπη προσπάθεια, που κατέβαλε τις κρίσιμες ώρες της τελικής μάχης ο αντισυνταγματάρχης Καλμπουρτζής, εκθέτοντας τον εαυτό του σε θανάσιμο κίνδυνο βάλλοντας μόνος από προωθημένη θέση για να καλύψει την ασφαλή αποχώρηση των στρατιωτών του. Η τύχη του Καλμπουρτζή αγνοείτο από τις 23 Ιουλίου 1974. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 ένας Τουρκοκύπριος παρέδωσε στην ΔΕΑ το περίστροφο του και την βέρα του γάμου του.

Η Μοίρα μετρά 37 Αγνοούμενους (34 της 181 Μ.Π.Π. και 3 της 191 Π.Ο.Π.)  Ο Υποδιοικητής της μοίρας Υπλγός ΠΒ Σπυρίδων Λαλιώτης σήκωσε λευκή σημαία παράδοσης όταν πλέον αντελήφθη ότι ο αγών ήταν πλέον μάταιος και η συνεχισή του θα είχε ως μοναδικό αποτέλεσμα την ολοσχερή εξολόθρευση όλων των ανδρών της. Κάποιοι βέβαια τον κατηγόρησαν για αυτήν του την ενέργεια, κρίνοντας εκ του ασφαλούς και εκ των υστέρων.

Οι Τούρκοι επέδειξαν φοβερή βαρβαρότητα, ιδίως στους τραυματίες πολλούς από τους οποίους εκτέλεσαν με τις λόγχες τους, ενώ αυτοί κείτονταν ανυπεράσπιστοι.

Ο Καλμπουρτζής  επέδειξε σπάνια χαρίσματα πίστεως στον όρκο και το καθήκον του «Ουκ καταισχύνω όπλα τα ιερά», ανδρείας, ηρωισμού, πατριωτισμού και αυτοθυσίας. Αυτοί οι Άνδρες αποτελούσαν την 181 Μ.Π.Π. και έδωσαν με τη Θυσία τους ένα λαμπρό παράδειγμα προς μίμηση στις νεώτερες γενιές, για τους νέους πυροβολητές. Η Θυσία της 181 Μ.Π.Π. αποτελεί μια ακόμα χρυσή σελίδα Δόξας στην Ιστορία της Κύπρου και ένα Στίγμα Ντροπής και Ανανδρίας για το Τουρκικό Στρατό ο οποίος σε χρόνο ανακωχής, προέλασε, εγκλώβισε και εξόντωσε την 181 Μ.Π.Π.

Η Δημοσιογράφος του ΡΙΚ-1 κα Αίμιλη Μιχαήλ προχώρησε σε μια πολλή προσεκτική έρευνα για την 181 ΜΠΠ και τον Διοικητή της. Αυτή καταγράφηκε σε ένα μακράς διαρκείας βίντεο, με τίτλο «ΤΟ ΒΟΥΝΟ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ» όπου πολλοί βετεράνοι της Μοίρας που επέζησαν της αιχμαλωσίας, αφηγούνται τα όσα συνέβησαν.

Στις 11 Απριλίου 2011 ο τέως  πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας απένειμε μετά θάνατον στον Στυλιανό Καλμπουρτζή τον βαθμό του αντιστράτηγου κατά τη διάρκεια της τελετής των αποκαλυπτηρίων προτομής του στην Σχολή Πυροβολικού στο Μεγάλο Πεύκο. Στην Κύπρο το στρατόπεδο της διοίκησης Πυροβολικού της Εθνικής Φρουράς φέρει το όνομα του Στυλιανού Καλμπουρτζή και υπάρχει και σε αυτό προτομή του φιλοτεχνημένη από τον Κύπριο γλύπτη Γιώργο Μαυρογέννη.

ΑΘΑΝΑΤΟΣ κ. ΑΝΤΙΣΤΡΑΤΗΓΕ !

(από το βιβλίο ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΤΙΜΗΣΑΝ ΤΗΝ ΣΤΟΛΗ ΤΟΥΣ - Εκδ.ΠΕΛΑΣΓΟΣ)