Κρίμα Νίκο, έφυγες νωρίς…

του Κωνσταντίνου «Μαυροσκούφη» Δημητριάδη

Μια φορά και έναν καιρό ήταν ένα μικρό παιδί στην Κύπρο, που το έλεγαν Νικόλα.

Μεγαλωμένος από μια οικογένεια που μιλούσε από το πρωΐ μέχρι το βράδυ για την Ελλάδα, ο μικρός Νικόλας Γεωργιάδης ανέπτυξε μια ιδιαίτερη Ελληνοκεντρική ιδιοσυγκρασία, που λίγο πολύ χαρακτήριζε και τα περισσότερα «μη προνομιούχα» παιδιά (παιδιά που οι οικογένειες τους δεν ανήκαν στην λεγόμενη ελίτ, της Κυπριακής κοινωνίας).  Αναγιώθηκε με ιστορίες από τους Ηρωες της Επανάστασης του 1821, τους Μακεδονομάχους, τους πολεμιστές της Πίνδου και των Οχυρών…

Σαν λογική συνέπεια, με την δημιουργία της Ε.Ο.Κ.Α., ο 20χρονος Νικόλας, μπήκε από τους πρώτους στον αγώνα, προκειμένου να δει κι αυτός όπως και οι υπόλοιποι συναγωνιστές του, υπό την καθοδήγησηση του Μακαρίου και του Αρχηγού Διγενή, την Κύπρο απελευθερωμένη από τους Άγγλους, να ενώνεται με την Μητέρα Ελλάδα.

Παράτολμες όλες οι αποστολές του, στις οποίες χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο  «Σαμψών» (όνομα του πατέρα του, Σαμψών Γεωργιάδη), το οποίο με τον καιρό διατηρήθηκε ως επώνυμο.
Οι πιο γνωστές είχαν να κάνουν με εκτελέσεις Άγγλων στρατιωτικών και συνεργατών τους, στο γνωστό «Μίλι του Θανάτου» στην οδό Λάδρας της Λευκωσίας.
Με το πρόσχημα του νεαρού φωτορεπόρτερ, είτε του «Φιλελεύθερου», είτε της «Αλήθειας», είτε της «Cyprus Mail», εκτελούσε και παρέμενε στον χώρο κοντά στον νεκρό αποικιοκράτη, δήθεν για να πάρει φωτογραφίες (φωτο 1), αφού πρώτα είχε φροντίσει να φυγαδεύσει το όπλο του, ένα γερμανικό «Λούγκερ Παραμπέλουμ» (φωτο 2), κάτω από τις φούστες κάποιας κοπέλας της οργάνωσης, που βρισκόταν πάντα κάπου εκεί κοντά, για αυτόν τον λόγο. 

Κάποια στιγμή, ρισκάροντας σε όλες τις αποστολές του, νομοτελειακά συνελήφθη. 

Και συνελήφθη από προδοσία, καθότι ο «Εφιάλτης» καραδοκούσε.
Βασανίστηκε απάνθρωπα στο Δάλι.
Οι Άγγλοι δοκίμασαν πάνω του κάθε τεχνική που είχαν επινοήσει προκειμένου να αποσπούν ομολογίες και να κάνουν «τα σκληρά καρύδια της ΕΟΚΑ» να μιλήσουν και να καταδώσουν τους συναγωνιστές τους.
Δεν είναι του παρόντος να τα απαριθμήσω. Θα αρκεστώ ότι με την ιατρική γνωμάτευση του Δρα Skinner, στον οποίο πήγε ο Νίκος Σαμψών μετά από δεκαετίες, όταν άρχισαν τα προβλήματα της υγείας του, πιστοποιήθηκε μετατόπιση της καρδίας του προς την αντίθετη πλευρά της φυσιολογικής θέσης της.
Η έκθεση του Δρα Skinner  ήταν ξεκάθαρη και ο ίδιος ο διάσημος Χειρουργός δήλωσε απερίφραστα ότι αυτό δεν ήταν πρόβλημα εκ γενετής, αλλά επίκτητο, δηλαδή προήλθε από χρήση …βίας!

Μην καταφέρνοντας να τον λυγίσουν οι Άγγλοι με τα βασανιστήρια, τον δίκασαν και τον καταδίκασαν Δις εις Θάνατον, ποινή την οποία μετέτρεψαν σε Ισόβια Δεσμά.
Αλλά το Αγγλικό Δικαστήριο δεν τον έστειλε στις φυλακές Λευκωσίας ή σε κάποιο από τα κρατητήρια-κολαστήρια που είχαν δημιουργήσει οι Άγγλοι στο νησί.
Τον έστειλαν σε Φυλακές Υψίστης Ασφαλείας στην Αγγλία, εκεί που ήταν φυλακισμένα όσα πρωτοπαλλήκαρα του I.R.A. συνελάμβαναν και καταδίκαζαν. Φυλακίστηκε λοιπόν με «Ιρλανδούς Αντάρτες πόλεων» - όπως ήταν και ο ίδιος - που κι αυτοί αγωνίζονταν για την απελευθέρωση του νησιού τους από τον Αγγλικό Αποικιακό ζυγό. Μαζί τους προσπάθησε δύο φορές να αποδράσει.
Το πλήρωσε με νέα βασανιστήρια, ένα από τα οποία ήταν και το σφίξιμο της κεφαλής με σιδερένιο στεφάνι, ένα γνωστό μεσαιωνικό βασανιστήριο, που πολλούς θα μπορούσε να τους οδηγήσει στην τρέλα.
Όχι όμως τον Νίκο Σαμψών.

Και ήλθε το 1959.
Οι Άγγλοι πιεζόμενοι πλέον από παντού και μη δυνάμενοι να τιθασεύσουν την ορμή των Κυπρίων Αγωνιστών που ζητούν την Λευτεριά τους, παρά τις εκτελέσεις, τις φυλακίσεις, τις διώξεις και τα βασανιστήρια, αποφασίζουν να δώσουν στην Κύπρο την Ανεξαρτησία της. Προσοχή την Ανεξαρτησία της… όχι την ικανοποίηση του πόθου της να ενωθεί με την Ελλάδα. Προς τούτο, δουλεύοντας «υπόγεια» όπως έκαναν πάντα οι Άγγλοι, καταφέρνουν να προσεταιριστούν σε αυτήν την πολιτική τους επιλογή, τον πολιτικό και θρησκευτικό αρχηγό της ΕΟΚΑ, τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο τον Γ’, τον οποίο είχαν εξορίσει στις Σεϋχέλλες, ο οποίος «ξέχασε» για κάποιο λόγο (που μόνο αυτός, ο Κρίτων Τορναρίτης και οι ίδιοι οι Άγγλοι γνωρίζουν), τον «όρκο της Φανερωμένης» που έλεγε ότι «ο Αγώνας γίνεται δια την Ένωσιν και μόνον διά την Ένωσιν» (με την Ελλάδα).
Ο Νίκος Σαμψών στα πλαίσια των Συνθηκών Ζυρίχης και Λονδίνου, κάνει χρήση της απονομής χάριτος από τους Άγγλους και αποφυλακίζεται.

Λίγο καιρό μετά την επιστροφή του από την εξορία και συγκεκριμένα την 24η Οκτωβρίου του 1960, ο Σαμψών προβαίνει στην έκδοση της εφημερίδας «Μάχη», η κυκλοφορία της οποίας χαιρετίζεται μεταξύ άλλων και από τον Μακάριο αλλά και τον Γρίβα.



Η «Μάχη» μέχρι το τέλος της ζωής του υπήρξε η μεγάλη του αγάπη και μετά την Ελλάδα, το φλογερό του πάθος. Παράλληλα, δημιουργεί τη δική του ένοπλη ομάδα έπειτα από προτροπή του Μακαρίου. Παρόμοια προτροπή υπήρξε από τον Μακάριο και προς τον Βάσο Λυσσαρίδη (ο Μακάριος  χρησιμοποίησε «έξυπνα» και τους δύο «πατριωτικούς πόλους»).

Και έρχονται τα Χριστούγεννα του 1963. Ο Μακάριος αποφασίζει να αναθεωρήσει με τα γνωστά «13 σημεία» το «ερμαφρόδιτο» Σύνταγμα της Ανεξαρτησίας, ένα Σύνταγμα που του επιβλήθηκε από τους Άγγλους, σε αγαστή συνεργασία με το δίδυμο Καραμανλή-Αβέρωφ και την φυσιολογική αποδοχή από τους Τουρκοκυπρίους του Κιουτσούκ. Οι τουρκοκύπριοι ετοιμάζονται για ανταρσία, αφού πρώτα έχουν εγκαταλείψει όλοι τις κυβερνητικές θέσεις τους. Με αφορμή ένα αιματηρό γεγονός ξεσηκώνονται και στρέφονται με τά όπλα, κατά των Κυπρίων.  Τότε εμφανίζεται ο Νίκος Σαμψών με τους άνδρες του, με δική του πρωτοβουλία και μετά από συναίνεση του Πολύκαρπου Γεωρκάτζη στην Ομορφίτα.

Ο γράφων δεν θα αναμασήσει τίποτα από ότι κατά καιρούς έχει γραφτεί για αυτήν την περίοδο. Θα αναφέρει μόνο τι του είπε ο κυρ-Πανίκος και η γυναίκα του η Στάλω, κάτοικοι το 1963 της Ομορφίτας και σήμερα Καϊμακλίου, οι οποίοι δηλώνουν μάλιστα κομμουνιστές (όπως όλοι σχεδόν οι ηλικιωμένοι φτωχοί μεροκαματιάρηδες που αφελώς πιστεύαν ότι το ΑΚΕΛ είναι ο «προστάτης των φτωχών εργατών»). Στην έρευνα μου για τα «έργα και ημέρες» του Νίκου Σαμψών, πήρα μια συνέντευξη από αυτό το απλοϊκό και ηλικιωμένο ζευγάρι. Μου είπαν:
- Φίλε μου, έχουν πει πολλά για τον Σαμψών. Και ιδίως οι ομοϊδεάτες μου. Μέχρι και εγκληματία τον είπαν. Εγώ ένα σου λέω. Αν δεν ήταν ο Σαμψών με τους 41 άνδρες του εκείνες τις μέρες, εγώ και η γυναίκα μου δεν θα ζούσαμε σήμερα να τους ψηφίζουμε. Την αλήθεια πρέπει να την λέμε. Ήταν λεβέντης. Και εκεί που νομίζαμε ότι όλα χάθηκαν και οι τούρκοι θα μας σκοτώσουν, ήλθε ο Σαμψών και μας ελευθέρωσε. Τον θυμάμαι ακόμα με μια στρατιωτική φόρμα και ένα πιστόλι στο χέρι που γύρναγε στα σπίτια και έλεγε «μην φοβάστε, ο Σαμψών είναι εδώ»!
Τους σακάτεψε τους τούρκους. Και αν κάποιοι τον κατηγορούν, είναι γιατί δεν είδαν τι κίνδυνο είχαμε. Άγρια σκυλιά οι τούρκοι…». (φωτο 3)

Κάποιοι μίλησαν για ακρότητες του Σαμψών. Και δυστυχώς ανάμεσα τους όχι μόνο τουρκοκύπριοι. Το πιο γνωστό έγκλημα κατά αμάχων που πήγαν να φορτώσουν στον Σαμψών και τους άνδρες του, είναι η κατηγορία για τη δολοφονία της γυναίκας και των παιδιών του στρατιωτικού ιατρού της ΤΟΥΡΔΥΚ, Νιχάτ Ιλχάν συνοδευόμενη και από φωτογραφία. H κυπριακή πλευρά αντέκρουσε τον ισχυρισμό αυτό επικαλούμενη μαρτυρία του φωτογράφου της περίφημης εικόνας  που έκανε το γύρο του κόσμου, Αχμέτ Μπαράν, στον δημοσιογράφο Κώστα Γεννάρη. Σύμφωνα με τον Μπαράν, το έγκλημα αυτό διαπράχτηκε από τον ευρισκόμενο σε κατάσταση αμόκ Νιχάτ Ιλχάν και βέβαια όχι στο μπάνιο. Ο Μπαράν βεβαιώνει ότι με εντολή του Ντεκτάς που όταν ειδοποιήθηκε για το φονικό είπε «αυτή η υπόθεση μπορεί να μας φανεί χρήσιμη», τα πτώματα μεταφέρθηκαν στο γνωστό μπάνιο και κατηγόρησαν-στοχοποίησαν τους Κύπριους πολιτοφύλακες για το δήθεν έγκλημα.

Το αποκρουστικό είναι ότι η Αριστερά της Κύπρου, υιοθέτησε αμέσως και χωρίς ενδοιασμούς την τουρκική εκδοχή… «Και εμείς κάναμε πολλά…»Και ερχόμαστε στην 14^η Ιουλίου 1974. Ο Σαμψών βρίσκεται στην Τύμπου σε μια εκδήλωση. Μετά την Τύμπου πάει στην Λύση, καλεσμένος στον γαμο του Ανδρέα Παρισινού όπου μένει στο γλέντι μέχρι τις 2 το πρωΐ. Το πρωΐ της 15^ης Ιουλίου στις 08.15’ του τηλεφωνεί η γυναίκα του Βέρα, που πηγαίνοντας στον γιατρό της για προγραμματισμένο check-up, ευρισκόμενη στον Στρόβολο, ακούει πυροβολισμούς. Του λέει «Μείνε σπίτι, μην πας στην εφημερίδα, δεν ξέρω τι γίνεται».

Ο Σαμψών δεν την ακούει. Στις 9 παίρνει το αυτοκίνητό του και τους αστυνομικούς-συνοδούς του, και ξεκινάει από την Φάρμα του προς το κέντρο, προκειμένου να πάει στην «Μάχη».
Στην διασταύρωση Τσερίου που υπήρχε μια ξυλοσχιστική μηχανή, τέσσερις άοπλοι άνδρες του 70 ΤΜΧ, κόβουν ξύλα κατ’ εντολή της μονάδας τους προκειμένου να γίνουν κάποιες κατασκευές.
Βλέποντας τον οι στρατιώτες του ζητούν να τους πάρει μαζί του και να τους πάει στο ΒΜΗ, διότι ήταν άοπλοι και φοβήθηκαν μην βρεθούν σε χώρο ανταλλαγής πυρών.



Όντως ο Σαμψών τους παίρνει και τους πάει στην Αεροπορική Βάση να τους παραδώσει. Ο Αξιωματικός Υπηρεσίας δεν τους δέχεται καθότι η Βάση είναι σε επιφυλακή. Τότε ο Σαμψών μαθαίνει από τους αεροπόρους ότι έγινε πραξικόπημα και ότι ο Μακάριος ανετράπη από την Ε.Φ.
Η Βάση διαθέτει όμως «κόκκινο τηλέφωνο» επικοινωνίας με το ΓΕΕΦ. Επικοινωνεί. Τους εξηγεί το πρόβλημά του. Παίρνει εντολή να τους πάει στο ΒΜΗ.
Ξεκινώντας για το ΒΜΗ φτάνει στα φώτα «Καλησπέρα». Κάπου εκεί ήταν ένα μπλόκο της Ε.Φ.
Βλέποντας τους ο επικεφαλής αξιωματικός, τους σταματάει και συλλαμβάνει τους συνοδούς αστυνομικούς που οπλοφορούν. Ο Σαμψών αρνείται να τους εγκαταλείψει και πάει μαζί τους κάπου εκεί στην Ξενοδοχειακή Σχολή, όπου υπήρχε ένα άτυπο επιχειρησιακό κέντρο των πραξικοπηματιών. Μόλις φτάνει βρίσκει μεταξύ άλλων μπροστά του και τον Ταγματάρχη Σκλαβενίτη τον οποίο γνωρίζει προσωπικά. Ο Ταγματάρχης του λέει:
- Νίκο, πάρε αυτήν την λίστα με αυτά τα τρία ονόματα και πήγαινε να μου φέρεις έναν από όλους, να αναλάβει Πρόεδρος στην θέση του Μακαρίου (τα ονόματα είναι κατατεθειμένα στην Εξετ.Επιτρ.Βουλής του Φάκελου για το 1974). Πήγαινε στον πρώτο και αν υπάρξει πρόβλημα, πήγαινε στον επόμενο. Φέρε μου όμως έναν από τους τρεις.
Ο πρώτος ήταν Υπουργός του Μακαρίου και οι άλλοι δύο Δικαστικοί. Κανείς δεν μπορεί να πιστοποιήσει αν αυτοί είχαν συμφωνήσει εκ των προτέρων να αναλάβουν σε περίπτωση ανατροπής του Μακαρίου. Γνωστός πολιτικός που φέρεται να είχε συμφωνήσει πριν λίγο καιρό, τελικά είχε υπαναχωρήσει για δικούς του λόγους, λίγο προ του πραξικοπήματος.
Ο Σαμψών πηγαίνει στα σπίτια και των τριών όπου κανείς τους δεν εμφανίζεται, άλλος με την δικαιολογία ότι είναι πολύ άρρωστος, άλλος όντας κάπου απών και ο τρίτος …εξαφανισμένος. Γυρνάει και το λέει στους πραξικοπηματίες Αξιωματικούς. Τότε ο Ταγματάρχης Σκλαβενίτης, παρουσία δύο άλλων αξιωματικών, του λέει:
- Nίκο, πρέπει να αναλάβεις εσύ τότε. Ο Μακάριος είναι νεκρός. Θα έχουμε εμφύλιο. Εσύ δεν είσαι ΕΟΚΑ Βητατζής. Όλοι σε εκτιμούν. Μόνο εσύ μπορείς να το αποτρέψεις. Φόρεσε ένα σακάκι και μια γραβάτα και έλα να σε ορκίσουμε!

Ήταν τότε που ο Νίκος Σαμψών πιστεύοντας ότι με τον Μακάριο νεκρό, η Κύπρος οδεύει προς αιματοκύλισμα και ότι αναλαμβάνοντας την θέση του ανατραπέντα Μακαρίου, προσφέρει υπηρεσία και στην πατρίδα και στον λαό. Και δέχεται.

ΗΤΑΝ ΤΟΤΕ ΠΟΥ ΚΑΝΕΙ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΛΑΘΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ…

Πολλοί Μακαριακοί και Αριστεροί σώθηκαν με παρέμβαση του Σαμψών, είτε οι ίδιοι, είτε μέλη της οικογένειάς τους από πράξεις αντεκδίκησης εκ μέρους στελεχών  της ΕΟΚΑ Β’, τα οποία είχαν βασανιστεί απάνθρωπα στις Φυλακές από άνδρες του Εφεδρικού.
  

Το κακό είναι ότι όλοι αυτοί που ο Σαμψών τους έσωσε, το ξέχασαν αμέσως μετά την επιστροφή του Μακαρίου στα τέλη του 1974…
Και ο Σαμψών έμεινε με την ρετσινιά του Πραξικοπηματία και του Δοτού Πρόεδρου των Πραξικοπηματιών…
Στις ΗΠΑ ο Kissinger (όπως αναφέρουν τα αποδεσμευμένα αρχεία της εποχής του State Dpmt) ήταν έξαλλος με την είδηση της ανάληψης της εξουσίας από τον Σαμψών: «Αυτός είναι ακραίος εθνικιστής» έλεγε και ξανάλεγε… Με το «ακραίος εθνικιστής» εννοούσε «δεν είναι του χεριού μας, ήτοι ανεξέλεγκτος» (Depmt of State, Office of Historian, Volume 1966-1975, Area Turkey-Greece-Cyprus, Doc.#107)
Ο δε Ιωαννίδης στο Α/ΕΔ είπε: «Μα αυτός είναι σχιζοφρενής»! (Καταθ.Γεωργίτση)
Και αποδείχθηκε ότι δεν ήταν του χεριού τους, με το πώς αντιτάχθηκε στις κινήσεις «εφησυχασμού» του ΓΕΕΦ, με την έναρξη της Τουρκικής Εισβολής.

Κάποιος εκ των εξ απορρήτων του Μακαρίου, κάποτε του είπε: «Ο Μακάριος Νίκο, ξέρει ότι δεν το έκανες εσύ. Ζήτα του συγγνώμη και το θέμα θα κλείσει». 

Ο Σαμψών αρνήθηκε και με αφορμή μια ομιλία του στο δεύτερο ετήσιο μνημόσυνο του Γρίβα, κατηγορήθηκε ότι ωθεί τα πλήθη σε νέα εκτροπή και του ασκήθηκε ποινική δίωξη και συνελήφθη. Αργότερα παραπέμφθηκε σε δίκη για την συμμετοχή του στο Πραξικόπημα και καταδικάστηκε…

Έσβησε το 2001 από τα κουσούρια που του είχαν αφήσει τα βασανιστήρια των Εγγλέζων, μετά από πολλές περιπέτειες…

ΗΞΕΡΕ ΟΤΙ ΕΦΕΥΓΕ. ΚΑΙ ΕΦΥΓΕ ΠΙΚΡΑΜΕΝΟΣ. ΑΠΟΔΙΟΠΟΜΠΑΙΟΣ ΤΡΑΓΟΣ…
ΠΟΙΟΣ; Ο «ΑΤΡΩΤΟΣ» ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ ΠΑΤΡΙΩΤΩΝ…
ΕΥΤΥΧΩΣ ΔΕΝ ΖΕΙ ΣΗΜΕΡΑ ΝΑ ΔΕΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΤΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΚΗΝΗΣ…

ΥΓ: Απαξιώ να αναφέρω τις ελεεινές κατηγορίες δύο πρωταγωνιστών της επιτροπής της κυπριακής βουλής, που αβίαστα υιοθέτησαν μια εμετική πληροφορία κάποιου, ότι δήθεν ο Σαμψών σχεδίασε με τον Λαμπράκη το Πραξικόπημα της 15/7/74, λίγες μέρες πριν στον Πόρο. Η εν λόγω επιτροπή δεν δεχθηκε να καταθέσουν όλοι όσοι μπορούσαν να βεβαιώσουν ότι την συγκεκριμένη μέρα, ήταν στην Λακατάμεια.

δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΜΑΧΗ FREE PRESS και την Ιστοσελίδα MAXH DEFENCE της 6/5/2018